Synkretyzm gatunkowy i rodzajowy

Czym jest synkretyzm gatunkowy i synkretyzm rodzajowy. Sprawdź, jak dobrze pamiętasz lekcje języka polskiego!

Pamiętasz jeszcze lekcje języka polskiego w szkole średniej? A może właśnie jest na tym etapie? Dla jednych i drugich omawiamy zagadnienia związane z synkretyzmem gatunkowym i rodzajowym. Jeśli pragniesz sobie przypomnieć te tematy po latach – spróbujemy ci pomóc. Jeśli właśnie jesteś na etapie omawiania zagadnień – pomożemy zrozumieć. Jeśli po prostu jesteś ciekawy, czym jest synkretyzm – wyjaśnimy. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem.

Synkretyzm

Synkretyzm ma bardzo szerokie znaczenie. Synkretyzm kojarzy się nie tylko z ideologią czy kulturą, ale również z muzyką czy literaturą. W naszym artykule zajmiemy się właśnie synkretyzmem związanym z literaturą. W tym wypadku wyróżniamy synkretyzm gatunkowy i rodzajowy.

Ogólnie rzecz biorąc synkretyzm to połączenie kilku różnych poglądów. Mogą być one sprzeczne i bardzo od siebie rozbieżne. Synkretyzmem może być wyznawanie sprzecznych zasad.

Synkretyzm rodzajowy i synkretyzm gatunkowy w literaturze to łączenie ze sobą różnych gatunków literackich. A jak wygląda sprawa w przypadku innych rodzajów synkretyzmu?

  • synkretyzm w ideologii. W tym wypadku synkretyzm polega na łączeniu ze sobą różnego rodzaju poglądów filozoficznych oraz religijnych. Takie podejście jest kojarzone przede wszystkim z konfucjanizmem Dalekiego Wschodu. Tamtejsi mieszkańcy są bardzo tolerancyjni w wyznawaniu różnych kultów.
  • synkretyzm w kulturze. Polega on w tym przypadku na łączeniu elementów, które pochodzą z przeróżnych kultur. Takich, które są oddzielne nie tylko genetycznie, ale również historycznie.
  • synkretyzm z muzyce. Synkretyzm polega tutaj na łączeniu tańca z muzyką i śpiewem.
Otwarta książka z różą
Źródło: Pixabay

Synkretyzm rodzajowy

Najprościej rzecz ujmując synkretyzm rodzajowy to mieszanie trzech rodzajów literackich w jednym utworze:

  • liryki. To utwory, które przedstawiają zazwyczaj przeżycia wewnętrzne. Przekazywane są ona przede wszystkim jako monolog i są subiektywne. Centralny element w liryce stanowi podmiot liryczny, który jest nadawcą wypowiedzi. Krótko mówiąc, liryka są to wiersze,
  • epiki. Takie utwory najczęściej pisane są prozą, choć oczywiście nie zawsze. Czasem i wiersze należą do epiki. W tekstach epicznych opowiada narrator w pierwszej albo trzeciej osobie. Opisane wydarzenia tworzą fabułę opowieści. Epika to zazwyczaj powieści, opowiadania, nowele, baśnie czy bajki.
  • dramatu. To utwory przygotowywane specjalnie do teatru. Nie wyróżniamy tam żadnego konkretnego podmiotu lirycznego ani narratora. Na dramat składają się monologi i dialogi. To wszystko uzupełnione jest wskazówkami dla reżysera przedstawienia. Na dramat składają się chociażby komedie, tragedie czy dramaty romantyczne.

Aby dobrze wyjaśnić czym est synkretyzm rodzajowy, najlepiej jest posłużyć się przykładem. Weźmy na tapet Świteziankę Adama Mickiewicza. Ten utwór łączy właśnie wszystkie te trzy elementy, czyli lirykę, epikę i dramat. Elementy epiczne przejawiają się w opowieści historii młodzieńca. Ujawnia się tam również narrator: Któż jest młodzieniec? Strzelcem był w borze. A kto dziewczyna? Ja nie wiem.

Liryka zaś to liczne środki stylistyczne, jak metafory czy porównania. Chociażby: Ziemia uchyla się grząska. Cisza wokoło, tylko pod nogą zwiędła szeleszcze gałązka.

Elementy dramatu przejawiają się tutaj w monologach i dialogach bohaterów, jak na przykład wypowiedziach młodzieńca czy Świtezianki.

Synkretyzm gatunkowy

Działanie to polega na połączeniu kilku gatunków literackich w jednym utworze. Najczęściej są to:

  • hymn. To uroczysta i bardzo podniosła pieśń pochwalna. Zwykle komponowana jest na cześć bóstwa, jakiejś konkretnej szczególnej osoby, czy wydarzenia.
  • ballada. Ballada z kolei łączy w sobie cechy liryki, epiki i dramatu. Tematem ballady są niezwykle ważne wydarzenia. Była charakterystyczna głównie dla epoki romantyzmu.
  • pieśń. To gatunek liryczny. Podzielony jest na strofy. Ma przeważnie poważną tematykę. Często ma kształt wiersza i wywodzi się z utworów Horacego.
  • powieść. To gatunek pochodzący z literatury pięknej. Opisuje on rozbudowaną fabułę i ciąg zdarzeń. Powieść w rozumieniu klasycznym pisana jest prozą. Występują tam liczne dialogi i narrator.
Stare książki
Źródło: Pixabay

Idealnym przykładem synkretyzmu gatunkowego może być Biblia, czyli Pismo Święte. To zbiór różnych ksiąg, różnych autorów – uczniów Jezusa, ewangelistów. Pierwsze teksty, które wchodzą w skład Biblii powstały już w X wieku przed naszą erą. Księgi z Nowego Testamentu datowane są na pierwszą połowę I wieku naszej ery. Pismo Święte to podręcznikowy przykład synkretyzmu gatunkowego, ponieważ  składa się różnych gatunków literackich. Można też śmiało nazwać ją dziełem wielogatunkowym. Jakie więc gatunki występują w Biblii?

  • wiele pieśni (np. Pieśń nad pieśniami)
  • różnego rodzaju hymny (np. Hymn o miłości),
  • psalmy (Dawida),
  • przypowieści (np. O Synu Marnotrawnym),
  • listy,
  • kazania,
  • różnego rodzaju modlitwy (np. do Ducha Świętego),
  • treny,
  • sagi (czyli opowieści o dziejach rodzin, np. o Świętej Rodzinie).
Author: adminex

1 thought on “Czym jest synkretyzm gatunkowy i synkretyzm rodzajowy. Sprawdź, jak dobrze pamiętasz lekcje języka polskiego!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.